Pamięć okazała się tematem przewodnim gali, podczas której już po raz piąty przyznana została nagroda im. Ryszarda Kapuścińskiego za najlepszą książkę reporterską roku. Laureatką została Elisabeth Åsbrink, szwedzka dziennikarka i pisarka, autorka reportażu „W Lesie Wiedeńskim wciąż szumią drzewa”.
Reportaż to operacja na pamięci – tym najczulszym, najbardziej kapryśnym i migotliwym materiale, który nastręcza trudności zarówno adeptom, jak i weteranom sztuki dokumentu. Przewodniczący jury, Maciej Zaremba Bielawski, w odczytanej podczas gali laudacji podkreślił, że nagrodzony dokument jest mistrzowskim splotem trzech dramatów. To po pierwsze historia rodzicielskiej miłości, w imieniu której matka i ojciec głównego bohatera, austriaccy Żydzi, ukrywają przed synem grozę swego położenia; ale także dzieje zagubionego na szwedzkiej prowincji chłopca, który wskutek okrutnej ironii losu zaprzyjaźnia się z sympatykiem nazizmu. To wreszcie osobiste rozliczenie autorki z mitem tolerancyjnego, wyzbytego antysemickich uprzedzeń szwedzkiego społeczeństwa lat 30. Za przekład na polski tej pieczołowicie udokumentowanej, ale i pełnej emocji opowieści, odpowiedzialna jest Irena Kowadło-Przedmojska – w tej edycji nagrody wyróżniona za najlepsze tłumaczenie. Po ogłoszeniu werdyktu fragmenty nagrodzonego reportażu przeczytała Krystyna Czubówna.
Ważnym akcentem tegorocznej gali było także pojawienie się na scenie trzech laureatów poprzednich edycji: Jeana Hatzfelda, Liao Yiwu oraz Eda Vulliamy’ego. Odebrali oni z rąk Piotra Stasińskiego, zastępcy redaktora naczelnego „Gazety Wyborczej”, wyróżnienie w postaci „Piór wolności”. Laureatka nagrody z 2011 roku, Swietłana Aleksijewicz, nie mogła pojawić się w Warszawie, ponieważ promuje obecnie we Francji swoją najnowszą książkę – w jej imieniu Pióro odebrała Ina Demid.
Zanim na scenie pojawiła się Bożena Dudko, aby podsumować pięć edycji nagrody oraz podziękować zaangażowanym w jej organizację wolontariuszom, odbyła się krótka prezentacja dotychczasowych efektów pracy nad filmem pt. „Jeszcze dzień życia”. Będzie to animowana adaptacja książki Ryszarda Kapuścińskiego o wojnie domowej w Angoli. Reżyser Damian Nenow pokazał pierwsze szkice postaci oraz zdradził, iż premiera obrazu planowana jest za półtora roku. Uroczystą galę zakończyła przemowa wdowy po Ryszardzie Kapuścińskim, członka rady Fundacji Herodot – Alicji Kapuścińskiej, która zamykając tegoroczną uroczystość, jednocześnie zaprosiła wszystkich zgromadzonych na kolejną, szóstą już edycję nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego.
Anna Kiedrzynek
